ధర్మయ్యగాడి కోటు

నూనెరాసి నున్నగా దువ్విన పలుచని జుట్టు, నల్లగా నిగనిగ మని మెరుస్తున్న మెలిపెట్టిన మీసం, దరిదాపు మోకాళ్ళ వరకూ వచ్చేసిన కోటు, దానిమీద ఉత్తరీయం, కోటుఅడుగునుంచి మొకాళ్ళ దిగువవరకూ తెల్లపంచతో, కిర్రుచెప్పులు చప్పుడు చేసుకొంటూ మిగిలినవాళ్ళకంటే ఒక అడుగు ముందే చేరుకొన్నాడు పెళ్ళివాళ్ళ ఇంటికి ధర్మయ్య.  అసలుదివాణాలు వెనకాల బండిలో వస్తున్నారని ఏమితెలుసు పాపం అక్కడ ఉన్నవాళ్ళకి? ధర్మయ్యనే దివాణం అనుకొని, నడచి వచ్చినందుకు కొంచెం ఆశ్చర్యపోతూనే,`రండి, రండి దయచెయ్యండి,` అనేశారు. భుజమ్మీద ఉన్న కండువాతీసి చప్టామీదఉన్న దుమ్ముని దులుపుకొని చతికిలబడ్డాడు. కుర్చీలు ఉండగా అక్కడ ఎందుకు కూర్చున్నాడో తెలియక మళ్ళీ ఆశ్చర్యపోయారు! జట్కాబండి వచ్చి ఆగాకా, దానిలోనుంచి దిగిన దివాణం `వాడు మా చుట్టల ధర్మయ్య` అన్న విషయం చెప్పినతరువాత కానీ పెళ్ళివాళ్ళకి అసలు సంగతి అవగతమవ్వలేదు. అప్పటివరకూ ఎవరు ఎన్ని విధాల పలకరించడానికి ప్రయత్నించినా మీసం మెలేసుకొంటూ ఉండిపోయాడు కానీ నోరు విప్పలేదు, నేను పలానా అని చెప్పలేదు.     

ఎవరైనా వొదులుగా ఉన్న చొక్కానిగానీ, పొడవుగా ఉన్న కోటుకానీ వేసుకొన్నప్పుడు `ధర్మయ్యగాడి కోటులా ఉంది,` అనడం ఒక జాతీయంలా మా కుటుంబాలలో స్థిరపడిపోయింది. నేనుగానీ, నాకంటే ఓ పదిహేను, ఇరవై సంవత్సరాల పెద్దవాళ్ళలో ఎవరూగానీ ధర్మయ్యని చూడలేదు. కానీ - నాన్నగారు, పెదనాన్నలు, చిన్నాన్నలు.. ఇంకా మేనత్తల ద్వారా ధర్మయ్య కథలు చాలా విన్నాం.  

ఒకరోజు మిట్టమిడసరం సమయంలో వీధిచప్టామీద పొర్లుతూ, కడుపునొప్పని పెడబొబ్బలు పెడుతున్నాడట. నాలుగు ఇళ్ళనుంచీ జనాలు పరిగెత్తుకొని వచ్చారు. బాన కడుపు మీద చేతులతో రాసుకొంటూ తెగ అవస్థ పడుతుంటే, ఎవరో వామ్ము తెచ్చి నోటిలో పోశారు. ఓ అరగంటకి మనిషి స్థిమిత పడ్డాడు. అసలు జరిగిన విషయం ఏమిటంటే తాతయ్యగారి అయిదుగురి కొడుకులవీ ఇళ్ళన్నీ ఒకే వీధిలో ఉంటాయి. ఉదయం లేచిన వెంటనే ధర్మయ్య చేసే పని ఇంటింటికీ వెళ్ళి ఎవరింట్లో ఏమి కూరో బోగట్టా తెలుసుకోవడం. ఎక్కడ మంచి కూర ఉంటే ఆపూట అక్కడే వాడి భోజనం. సత్తింరాజుగారింటిలోనో, జగ్గరాజుగారింటిలోనో, వెంకటేసులురాజుగారింటిలోనో ఎవరికీ సరిగా జ్ఞాపకం లేదు కానీ, ఆరోజు చుట్టాలొస్తారని కబురందడంతో కోడిగుడ్లు కూర వండడం మొదలుపెట్టారు. పెద్దచావిట్లో పందిరికింద చుట్టలు చుడుతూ ఉండాల్సినవాడు ఆ పూట కమ్మటి కోడిగుడ్లకూర వాసన ఆస్వాదిస్తూ వాళ్ళ అరుగు మీద కూర్చొండిపోయాడు. రావలసిన చుట్టాలు రాలేదు. `వొండినియ్యి పడేసుకొంటారేంటండి, ఇలాగేసేయ్యండి,` అని ఒక్కొటీ వేయించుకొని అరడజను గుడ్లూ తినేసే సరికి, అవి అరక్క వీధి అరుగు మీద పొర్లుగింతలు పెట్టాల్సి వచ్చింది. `పొట్టకెంత పడుతుందో తెలుసుకోకుండా తినేశావంటే చచ్చి ఊరుకొంటావ్ వెధవకానా,` అని ఎవరో తిడితే, `చచ్చిపోతామని భయపడి తినడం మానేస్తే, ఇంక బ్రతకడం ఎందుకండీ,` అన్నాడట.  

ధర్మయ్య మా వూరికి ఎప్పుడు వచ్చాడో, ఎవరు తీసుకొని వచ్చారో తెలియదు. ఎక్కడో జగ్గంపేటలో ఓ కూతురు ఉండేదట. అప్పుడప్పుడు చూసి రావడం, మిగిలిన రోజులన్నీ మా లోగిళ్ళలోనే ఉండడం. వాడి ప్రధానమైన వ్యాపకం మేలురకం పుగాకుని ఎంచుకొని, ఈనెలుతీసి, కొడవలిలా వొంపుతిరిగి ఉన్న కత్తి వెనుక అంచుతో పొగాకుని కోసి, నీటుగా చుట్టలు చుట్టడం; తుపాకీలో వేసుకొనే పొడవు బుల్లెట్లతో పాటు వచ్చే మిలట్రీ పెట్టెలు అని ఉండేవి. కాళీ అయిన ఆ పెట్టెల్లో చుట్టిన చుట్టలన్నీ చక్కాగా సర్దేయడం; సాయంత్రం పెరుమాళ్ళ స్తంభం దగ్గర సంత ఉంటే వెళ్ళి ఎవరికి ఏది కావలిస్తే అది పట్టుకు రావడం. ఎవరైనా చేప తెమ్మన్నారంటే ఎగిరి గంతేసేవాడట. చేపల పులుసంటే పంచప్రాణాలు. `బేగా వొండండి, అంత ఆలిసం ఏమిటి,`అని కాలు కాలిన పిల్లిలా పదిసార్లు అటూ ఇటూ తిరిగేవాడట.  ధర్మయ్యకి దెయ్యం అంటే భయంలేదు. దొంగోళ్ళన్నా భయంలేదు. కానీ, పాము మాట చెపితే పై ప్రాణాలు పైనే ఎగిరి పోయేవి. చీకట్లో నడవాలంటే కిర్రుచెప్పులు లేకుండా అడుగు ముందుకు వేసేవాడుకాదు.  

ఎవరో పై కండువాగా వేసుకొనే తెల్ల తువ్వాలు చుట్టబెట్టి ధర్మయ్యకోసం బహుమానం తెచ్చారు. `ఇదిగోరా ధర్మయ్యా వొండించుకో, మంచి చేపలు,` అని మూటని వాడి చేతిలో పెట్టారు. ఏరకం చేపలో తెలుసుకోక పోతే వాడికి మనసు మనసులో ఉండదు. వెంటనే మూట ముడి విప్పాడు. లోపలినుంచి `బుస్` మంది. ఇంకేముంది, దాన్ని అక్కడే పారేసి పరుగో, పరుగు! మూటలో చుట్టబెట్టి తెచ్చిన బుడతపాము బెదిరిపోయి వాడి వెనకాలే పరిగెట్టడంతో  భరతనాట్యం అయిపోయింది అక్కడ.    

చుట్టల ధర్మయ్య ఎప్పుడుపుట్టాడో తెలియనట్టే, ఎప్పుడు పోయాడో కూడా ఎవరికి తెలియదు. వాడికథలు మాత్రం ఉన్నాయి.  ఆ  కబుర్లు ఎవరైనా చెపుతుంటే సన్నివేశాలన్నీ సినిమాలోలా కళ్ళముందు కదులుతాయి. 

© Dantuluri Kishore Varma