`మహర్షి` బులుసు సాంబమూర్తి

స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు బులుసు సాంబమూర్తిని `మహర్షి` అని వ్యవహరించడంలోనే ఆయన వ్యక్తిత్వం వ్యక్తమౌతుంది. 1923లో కాకినాడలో ఆల్ ఇండియా కాంగ్రెస్ కమిటీ సభలు జరిగినప్పుడు వాటి నిర్వాహణా బాధ్యతని సాంబమూర్తి గారికి అప్పగించారు. అంతకు కొన్నిరోజుల ముందు ఆయన ఏకైక కుమారుడు మరణించినా చలించకుండా తన కర్తవ్య నిర్వాహణ చేశారు. ఈ సందర్భంలో దుర్గాబాయ్ దేశ్‌ముఖ్ "తన కన్నిటిని ముత్యాలుగా మార్చి ఈ సభలకు విచ్చేసిన నాయకులను ఆహ్వానించారని" చెప్పారట.

మనకి పూర్ణ స్వరాజ్యం కావాలని 1923 సభలలోనే సాంబమూర్తిగారు ప్రతిపాదించినా, అప్పటి నాయకులు దానికి అంగీకరించలేదని చెబుతారు. ఎట్టకేలకు 1929లో లాహోర్ కాంగ్రెస్ సభల సమయంలో పూర్ణస్వరాజ్య ప్రతిపాదన జరిగింది. 1930 ఉప్పుసత్యాగ్రహ సమయంలో తన సహచరులతో చొల్లంగి సముద్రతీరానికి వెళ్ళి ఉప్పును తయారుచేశారు. కోస్తాతీరం ప్రజలు ఈ సంఘటనవల్ల చాలా ప్రభావితులయ్యారు. అప్పటిలో సాంబమూర్తిగారిని అరెస్టుచేసి వెల్లూరు జైలుకి తరలించారు. 1935లో మద్రాసు ప్రోవిన్షియల్ ఎస్సెంబ్లీకి జరిగిన ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ పార్టీ విజయంసాదించినప్పుడు, సీ.రాజగోపాలాచారి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రభుత్యాన్ని ఏర్పాటుచేశారు. సాంబమూర్తిగారు 1937 నుంచి 1942 వరకూ స్పీకరుగా ఉన్నారు. 

 స్పీకరుగా

మనదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చినతరువాతకూడా ప్రత్యేక ఆంధ్రరాష్ట్రం కోసం జరిగిన పొరాటంలో ముఖ్యపాత్ర పోషించారు. ఇంతటి విశేష వ్యక్తిత్వం గల ఈయన తూర్పుగోదావరి జిల్లాలో దుళ్ళ గ్రామంలో బ్రాహ్మణ వేదపండితుల ఇంటిలో జన్మించారు(1886).విజయనగరంలో మహారాజా కాలేజీలో పట్టబద్రులై, అక్కడే కొంతకాలం అధ్యాపకుడిగా ఉన్నారు. తరువాత కాకినాడలో క్రిమినల్ లాయరుగా మంచిపేరు గడించారు. ఇక్కడే స్థిరపడ్డారు.

విచారించవలసిన విషయం ఏమిటంటే, తనచివరిరోజులు పేదరికంలో, అనారోగ్యంతో గడిపి, ప్రభుత్వం చేత నిర్లక్ష్యం చేయబడి 1958వ సంవత్సరంలో మరణించారు.

            2008లో పోస్టల్ డిపార్టుమెంట్ విడుదల చేసిన మహర్షి బులుసు సాంబమూర్తి పోస్టల్ స్టాంపు

© Dantuluri Kishore Varma