దీపావళి

కటిక చీకటిలో కాంతిపుంజాలని, నిశ్సబ్ధంలో శబ్ధాన్ని, నీరవంలో ఉత్సాహాన్ని నింపే తెలుగువారి ఆత్మీయ పండుగ దీపావళి. వెలుగుతున్న ముత్యాల కాకరపువొత్తునుంచి విరజిమ్మే రంగురంగుల నక్షత్రాల్లాగ చిన్నప్పటి దీపావళి జ్ఞాపకాలు మనసులో ముప్పొరిగొంటాయి.

పండుగ సమీపిస్తున్నకొద్దీ ఎప్పుడెప్పుడు మందుగుండు సామాగ్రి కొనేసుకొందామా అనే ఆత్రుత గుండెల్లో చుచ్చుబుడ్లులాగ ఎగజిమ్మేస్తూ ఉంటే  , భూచక్రాల్లాగ పిల్లలమందరం ఇల్లంతా కలియతిరిగేవాళ్ళం. నాన్నగారికి మతాబులు, చుచ్చుబుడ్లు అంటే చాలా ఇష్టం. చుచ్చుబుడ్లు కాల్చకపోతే పండుగకళే ఉండదనేవారు. తయారుచేసి అమ్మే సామాన్లు కొంటే సరిగావెలగవు, నాణ్యత తక్కువ, మందుకంటే వాటిలో ఉండే ఇసుకా, మట్టీ, కల్తీ ఎక్కువ. ముందరి సంవత్సరపు సరుకు అంటగడితే పుణ్యకాలమంతా వాటిని వెలిగించే ప్రయత్నంలోనే గడచిపోతుంది. అందుకే ప్రత్యేకంగా మతాబులు, చుచ్చుబుడ్లూ తయారుచేసుకొనేవాళ్ళం. సూరేమారం, గంధకం, బీడు, మెరుపులూ, తెచ్చి; విడివిడిగా ఎండబెట్టి, తరువాత ఆముదంతో కలిపి మతాబుల మందు తయారుచేసుకొనేవాళ్ళం. కొంచెం సాంపిల్ పెరట్లోకి తీసుకొనివెళ్ళి, వెలిగించి, బాగా మండుతుందని నిర్ధారించుకొన్న తరువాత కనీసం వంద  గ్రాములు మందుపట్టే చుచ్చుబుడ్డి కుండల్లో మందు  దట్టించి, దళసరి కాగితమ్ముక్క పెట్టి చివరగా తడి జిగురుమట్టితో సీల్‌చేసేవాళ్ళం. మతాబులకి, చుచ్చుబుడ్లకీ ఒకటే మందు. కావలసినన్ని బుడ్లు కూరిన తరువాత మతాబుల గుల్లలోకి ముందు పొడి ఇసుక వేసి, తరువాత వదులుగా మందు  పోసి గొట్టం మడతపెట్టి మూసేవాళ్ళం.

సిసింద్రీలు కూడా వందలకొద్దీ ఒక్కోసారి వెయ్యికిపైగానే కూరుకొని తయారుచేసుకోవడం ఒక తప్పనిసరి విషయం. గుల్ల దగ్గరనుంచి బొగ్గు కాల్చుకొని పొడితయారు చేసుకోవడం, మందు కలుపుకోవడం వరకూ ఎవరికి వాళ్ళు విడివిడిగా తయారుచేసుకోవలసిందే. పండుగకి ఎవరిదగ్గర ఎన్ని ఎక్కువ సిసింద్రీలు ఉంటే వాడే గొప్ప. ఇవికాక బయటకొని తెచ్చుకొన్న కాకరపువ్వొత్తులు, విష్ణుచక్రాలు, భూచక్రాలు, వెన్నముద్దలు, తాళ్ళు, పెన్‌సిళ్ళు, పాంబిళ్ళలు, దీపావళి అగ్గిపెట్లు... అన్ని సమానంగా పంచేసుకొని, ఎండలో ఎండబెట్టేసుకొని, ఒకటికి పదిసార్లు లెక్కపెట్టుకొని సాయంత్రం అయ్యేసరికి ఎందుకో తెలియదుగానీ బాగా నెమ్మదిగా తిరిగే టైముని తిట్టుకొంటూ అసహనంగా ఎదురుచూడడం - ఎంత విరహం!

గోగికర్రలకి నూనెలో ముంచిన వత్తులు కట్టి, వెలిగించి, ఆకాశానికి చూపించి, "దివ్వీ, దివ్వీ దీపావళి; మళ్ళీ వచ్చే నాగులచవితి," అని దివిటీలు కొట్టేసి, రెండుటపాకాయలు వేసేసరికి ఓపెనింగ్ సెరిమనీ అయిపోయినట్లే. లక్ష్మీ దేవికి నమస్కారం చేసుకొని, ఇంటిలో అన్నిచోట్లా గుగ్గిలం పొగ వెయ్యాలి. ముoదురోజే పొడవైన మైనపు వత్తులు తెచ్చి ఉంచేవారు. ఒక పలుచని గుడ్డకి మైనం పూసి, వెదురు పుల్లకి చుట్టి తయారు చేస్తారు వీటిల్ని. ఈ వత్తుల్ని వెలిగించి గదిగదికీ తిప్పుతూ గుగ్గిలపు పొడిని వెలిగి మండుతున్న మైనపు వత్తి క్రిందనుంచి మంటలోనికి వెళ్ళేలా వెయ్యాలి. ఈ కార్యక్రమం చేస్తున్నప్పుడు 'అగ్గిమీద గుగ్గిలం' అవ్వడం అంటే ఏమిటో తెలుస్తుంది. గుగ్గిలపు పొడి తగలగానే మంట ఒక్కసారి భగ్గు మని పెద్దదవుతుంది. అందుకే పైనుంచి వేస్తే చెయ్యి కాలకుండా, నేర్పుగా క్రిందనుంచి వెయ్యాలి.

దివిటీలు కొట్టినప్పుడు పాడే పాట ఎంతచిన్నగా ఉంటుందో, బాణాసంచా కాల్చే సమయం కూడా అంతే. ఎన్ని కొనుకొన్నా, ఎన్ని కాల్చుకొన్నా 'అప్పుడే అయిపోయాయా!' అని నిట్టూర్చని కుర్రాడు ఒక్కడయినా ఉండడని లక్ష్మీ బాంబు పేల్చి చెప్పచ్చు. ఇక తారాజువ్వాలు, సీమటపాకాయలు కాల్చేటప్పుడు ఉండే భయంతో కూడిన ఆనందం, ఉద్వేగభరితంగా ఉండేది. ఆతరువాత కాల్చి కాల్చి చేతులు నొప్పెట్టే వరకూ మనకు కాలక్షేపం ఇచ్చేవి మనం తయారు చేసుకొన్న సిసింద్రీలే.

సూరేకారం, గంధకంతో చేసే బొగ్గు సిసింద్రీలు వెనుక వరసలోకి పోయి, చురుకు ఎక్కువైన బాలీవుడ్ హీరోయిన్ల లాంటి పటాసు సిసింద్రీలు తెరమీదకి వచ్చాయి. తెల్లగా ఉండే పటాసుకి, అంతే మోతాదులో చక్కెరపొడికలపాలి. మండే గుణం ఎక్కువగా ఉండే ఈ మిశ్రమం బాగా పవర్‌ఫుల్. నాస్నేహితుడు ఒకరు ఒకసారి ఇలా కలిపి ఎండబెట్టిన మందుకి చీమలు పట్టేయడంతో, వాటిని వదిలించడానికి దాన్ని మూకుట్లో వేసి పొయ్యిమీద పెట్టాడు. ఒకటి రెండు నిమిషాలలో పటాసు వేడెక్కి ఒక్కసారిగా పేలిపోయింది. చాతీ, ముఖంలో కొంతబాగం కాలినా, అదృష్టవశాత్తూ  ప్రాణాపాయం నుంచి తప్పించుకొన్నాడు.

చిన్న అన్నయ్య(శ్రీను) వరుసగా రెండు సంవత్సరాలు, తన స్నేహితులతో కలిసి దీపావళి సామాన్ల కొట్టు పెట్టాడు. పండుగ ముందురోజు వరకూ అంతంత మాత్రంగా ఉన్న అమ్మకాలు, దీపావళి రోజు మాత్రం పదింతలై కజిన్స్, ఫ్రెండ్స్ అందరూ కలిసి అమ్మినా సరుకు అందించలేనంత ఉక్కిరిబిక్కిరై, లాభాలుపంచుకోగా మిగిలిన సామానులు పెట్టెలకొద్దీ ఇంటికి వచ్చాయి. ఆ రెండు సంవత్సరాలలో, 'దివ్వీ దివ్వీ దీపావళి...' వంటి క్లుప్తమైన పాటలా కాకుండా, ఎప్పటికో పూర్తయ్యే గాత్రకచేరీలా కాల్చాం.

*     *     *

లక్ష్మీదేవి సంపదలకు దేవత.

సంపద అంటే కేవలం ధనం మాత్రమే కాదు-

పాడిపంటలు, విద్య, అధికారం, సంతానం,

ధైర్యం, విజయాల వలన కలిగే

ఆనందమే అసలైన సంపద.

ఈ సంపదకి అధినేత్రి అయిన

ఆదిలక్ష్మికి ప్రియమైనవి

పరిశుభ్రత, నిర్మలమైనకాంతి.

ఎక్కడయితే ఇవిరెండు ఉంటాయో, అక్కడికి

దీపావళిరోజు లక్ష్మీ దేవి వస్తుంది,

సకల ఐశ్వర్యాలనూ ఇస్తుంది.

పాలకడలినుంచి లక్ష్మీదేవి ఉద్భవించి,

విష్ణుసన్నిధిని చేరుకొన్నప్పుడు

దేవతలందరూ ఆమెని ఈ విధంగా స్థుతించారట -

"నమస్యే సర్వలోకానాం జననీమబ్జసంభవాం

శ్రియమున్నిద పద్మాక్షీం విష్ణువక్ష:స్థల స్థితాం"

సంతోషకరమైన సందర్భంలో చేసిన స్థుతి కనుక

ఆ విధంగా ఎవరైతే చెపుతారో

వారికి లక్ష్మీదేవి సకలసంపదలూ ఇస్తుంది.

ప్రమిదల్లో నూనెవేసి వెలిగించే దీపాలు అప్పుడూ, ఇప్పుడూ కూడా నాకు చాలా ఇష్ఠం. కిరణాలుగా సాగే వెలుగులో ఏదో తెలియని ఆకర్షణ ఉంటుంది. 

ఇంటినిండా దివ్యమైన దీపపు వెలుగులతో జరుపుకొనే దీపావళి శాంతిని, సౌఖ్యాన్ని, ఆనందాన్ని, ఆరోగ్యాన్ని, విజయాన్నీ, సంపదనీ... అందరికీ పంచాలని కోరుకొంటూ సర్వులకూ దీపావళి శుభాకాంక్షలు.

Happy Diwali!

© Dantuluri Kishore Varma