ధిరన ధిరననన...

భరతనాట్యానికి మూలాలు క్రీస్తుపూర్వం నాలుగవ శతాబ్ధంలో భరతముని రాసిన నాట్యశాస్త్రం అనే గ్రంధంలో ఉన్నాయని చెపుతారు. భరతముని పేరుమీదే ఈ నాట్యానికి భరతనాట్యమనే పేరు వచ్చింది. ఈ నాట్యకళకి ప్రధానమైనవి భావము, రాగము, తాళము కనుక - ఆ మూడింటినుంచీ మొదటి అక్షరాలను తీసుకొని `భరత` నాట్యామని వ్యవహరిస్తున్నారని కూడా చెపుతారు. 

తమిళనాడులో తంజావూరు దేవాలయాల్లో దేవదాసీలు భరతనాట్యాన్ని అభినయించేవారు. అందుకే ఈ నాట్యానికి పాటలు, కర్ణాటక సంగీతపు కూర్పు  భక్తి ప్రాతిపదికగా ఉంటాయి. విశ్వనాథ్ దర్శకత్వంలో వచ్చిన సాగరసంగమం సినిమాలో ఈ పాట చూడండి. వేటూరి సుందరరామ్మూర్తిగారు రాసిన పంక్తుల్లో పరమశివుడియొక్క, కైలాసంయొక్క స్తుతిని కూడా గమనించండి.

భరతనాట్యంలో నాలుగు అంగాలు ఉన్నాయి. మొదటిది శరీరంద్వారా ప్రదర్శించే అభినయం - దినినే ఆంగికం అంటారు. రెండవది అభినయిస్తూ నోటితో ఉచ్చరించే మాటలు, పాడేపాటలు- దీనిని వాచికం అంటారు. మూడవది ఆహార్యం - అంటే బట్టలు, ఆభరణాలు, ముఖానికి చేసుకొనే అలంకారం మొదలైనవి అన్నీ కలిపినది. నాలుగవది సాత్వికం - ముఖంలో చూపించే హవబావాలు. ఆంగికాన్ని, వాచికాన్ని, ఆహార్యాన్ని, సాత్వికాన్ని సమపాళ్ళలో రంగరించినప్పుడు మాత్రమే ఉత్తమ ప్రదర్శన సాధ్యం అవుతుంది. ఇక్కడి పాటలో భావములో, భంగిమలో, గానములో, గమకములో అని చెప్పించినది పైన చెప్పిన నాలుగు అంగాల గురించే. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, జానకి పాడిన పాట, కమల్‌హాసన్, జయప్రధ అభినయించిన తీరు, ఇళయరాజా సంగీతం ఒక చక్కటి కాంబినేషన్. విశ్వనాధుడు అభినందనీయుడు.   

పాట ఇక్కడ చూడండి

వాగర్ధావివ సంప్రుతౌ వాగర్ధ ప్రతిపత్తయే

జగతహ్పితరం వందే పార్వతీపరమేశ్వరం

వందే పార్వతీప రమేశ్వరం

నాదవినోదము నాట్యవిలాసము

పరమ సుఖము పరము

అభినయ వేదము సభకనువాదము

సలుపు పరమ పదము

భావములో ఆ ఆ ఆ

భంగిమలో ఆ ఆ ఆ

గానములో ఆ ఆ ఆ

గమకములో ఆ ఆ ఆ

భావములో భంగిమలో

గానములో గమకములో

ఆంగికమౌ తపమీ గతి సేయగ

నాదవినోదము నాట్యవిలాసము

పరమ సుఖము పరము

అభినయ వేదము సభకనువాదము

సలుపు పరమ పదము

ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ

ని మదనిని మదనిసని

రిసనిదని మదద గమమ రిగస

కైలాసాన కార్తీకాన శివ రూపం

ప్రమిదే లేని ప్రమదాలోక హిమదీపం

కైలాసాన కార్తీకాన శివ రూపం

ప్రమిదే లేని ప్రమదాలోక హిమదీపం

నవరస నటనం గనిసనిసనిసా

జతియుత గమనం గనిసనిసనిసా

నవరస నటనం జతియుత గమనం

సితగిరి చరణం సురనది పయనం

భరతమైన నాట్యం ఆ ఆ

బ్రతుకు నిత్య నృత్యం ఆ ఆ

భరతమైన నాట్యం ఆ ఆ

బ్రతుకు నిత్య నృత్యం ఆ ఆ

తపముని కిరణం తామస హరణం

తపముని కిరణం తామస హరణం

శివుని నయన త్రయలాశ్యం

ధిరన ధిరనన తకిట తకిటతధిమి

ధిరన ధిరనన నాట్యం

ధిరన ధిరనన తకిట తకిటతధిమి

ధిరన ధిరనన లాశ్యం

నమక చమక సహజం

నటప్రక్రుతి పాదజం

నర్తనమే శివకవచం

నటరాజ పాద సుమరజం

ధిరనన ధిరనన

ధిరనన ధిరనన

ధిర ధిర ధిర ధిర

నాదవినోదము నాట్యవిలాసము

పరమ సుఖము పరము

అభినయ వేదము సభకనువాదము

సలుపు పరమ పదము

© Dantuluri Kishore Varma