యెంకిపాటలు

నండూరి సుబ్బారావు గారి(1895 -1957) యెంకిపాటలు యెంకి, నాయుడు బావల ప్రేమని, విరహాన్ని, సరసాన్ని, శృంగారాన్ని తేటతెలుగు మాటల్లో ఆవిష్కరిస్తాయి.

యెంకిలాంటి చక్కని పిల్ల మరెక్కడా ఉండదన్నంత అబ్బరంగా చెపుతాడు నాయుడుబావ...

సెక్కిట సిన్నీ మచ్చ

సెపితే సాలదు లచ్చ

వొక్క నవ్వే యేలు

వొజ్జిర వొయిడూరాలు

ఇక ఆమె అలంకారం ఎలా ఉంటుందనుకొన్నారు?

మెళ్ళో పూసలపేరు

తల్లో పూవులసేరు

కళ్ళెత్తితే సాలు

కనకాబిసేకాలు

చక్కని కబుర్లు చెపుతుంది, పాటలూ పాడుతుంది...

పదమూ పాడిందంటె

పాపాలు పోవాల

కతలూ సెప్పిందంటె

కలకాల ముండాల

ఇన్ని ఉన్న చక్కదనాల చుక్కకి దొరికిపోయాడు ఇలా.. 

రాసోరింటికైన

రంగుతెచ్చే పిల్ల

నా సొమ్ము - నా గుండె

నమిలి మింగిన పిల్ల

యెంకికి తనంటే ఎంత ప్రేమో ఆమె చూపుల్లోనే చూసుకొంటాడు. అతను ఎంకిపాట పాడుతుంటే, ఆమె గోడవారన చేరి గుటకలేస్తుందట - చక్కగా పాడుతున్నాడని మురిపమేమో! నలుగురమ్మలూ చేరి పాటని మెచ్చుకొంటే యెంకి చూపుల్లో సోద్దెం ఏమీటో? పొరుగమ్మతో సరసమాడేవేళ, పొలమెల్లి అతను పొద్దుబోయి వచ్చేవేళ రకరకాలుగా చూస్తుంటే- ఆమెకళ్ళల్లో ఎన్నెన్ని బాసలు పలుకుతాయో! మరి నోరు తెరిచి చెపితే ఎలాఉంటుందంటే? మరమమిడిసి మనసిస్తే, అతని నీడలోనే మేడ కడతా నంటుంది. 

అలాంటి యెంకి, నాయుడు బావలు కలిస్తే వాళ్ళ సరసాలు ఎలా ఉంటాయో చెప్పాలంటే `వొనలచ్చిమి` పాటే పాడుకోవాలి. 

జాము రేతిరియేళ జడుపు గిడుపూ మాని

సెట్టు పుట్టాదాటి సేనులో నేనుంటె

మెల్లంగ వస్తాది నాయెంకీ 

సల్లంగ వస్తాది నాయెంకీ

పచ్చని సేలోకి పండుయెన్నెల్లోన

నీలి సీరాగట్టి నీటుగొస్తావుంటె

వొయ్యార మొలికించు నాయెంకీ 

వొనలచ్చి మనిపించు నాయెంకీ

యెంకివస్తాదాని యెదురూగ నేబోయి

గట్టుమీదా దాని కంటి కాపడగానె

కాలు కదపాలేదు నాయెంకీ 

కరిగి నీరౌతాది నాయెంకీ

మాటలన్నీ సెప్పి మంచెకిందా కెల్లి

గోనెపట్టా యేసి గొంగడీ పైనేసి

కూలాస గుంటాది నాయెంకీ 

కులుకు సూపెడతాది నాయెంకీ

యేతా మెత్తేకాడ యెదురూగ కూకుండి

మల్లీ యెప్పటల్లె తెల్లారబోతుంటె

సెందురుణ్నీ తిట్టు నాయెంకీ 

సూరియుణ్నీ తిట్టు నాయెంకీ

ఆమెని వొదిలి అతను, అతన్ని వొదిలి ఆమే ఎక్కడి కన్నా వెళ్ళారా, క్షణక్షణం ఆ తలపులతోనే సతమతమౌతారు. నీళ్ళు తేబోతుంటే ఆమె వెంట ఎవరో నడిచి నట్టు ఉంటుందట, అద్దంలో చూసుకొంటే వెనుక ఎవరో నుంచుని నవ్వినట్టుంటుందట యెంకికి. ఆ ఎవరో, మరెవరో కాదు - నాయుడు బావే! ఇక నాయుడు కయితే -

యెంకి వస్తాదాని

యెదురు తెన్నులు కాసి

దిగులుట్టి తలదించి

తిరిగి సూసేతలికి

యెంకి రావాలి నాయెదర నిలవాలి

కులుకుతా నన్నేటో పలకరించాలి

పిల్ల పొరుగూ రెల్లి

మల్లి రాలేదని

వొల్లంత వుడుకెత్తి

వొక్కణ్ణి పొడుకుంటె

ఘల్లుమంటా యెంకి కాలుపెట్టాలి

యెల్లి వొచ్చా నంట యెంకి నవ్వాలి

యెంకి కోపాలొచ్చి

యేదేశమో పోయి

కల్లో నా కాపడితె

కళ్ళు తెరిసే తలికి

తళుకుమని యెంకి నాదరికి రావాలి

నిదర కాబోసంటు నింద నాడాలి 

అసలు ఇంత గొప్పగా ఎలా రాయగలిగేరు అంటే? నండూరి సుబ్బారావుగారే పుస్తకానికి రాసిన పీఠికలో అంటారు - తాను మద్రాసులో చదువుకొనే రోజుల్లో ఒకనాడు ట్రాంబండిలో ఇంటికి తిరిగి వస్తూ ఉండగా `గుండే గొంతుకలోన కొట్లాడతాది` అని ఒక పల్లవి మనసులోనికి వచ్చిందట. దానిని అలా మననం చేసుకొంటూ ఉంటే ఇల్లుచేరే సరికి పాట తయారయిపోయింది. అదే మొదటి పాట. 1925 లో 35 పాటలతో పుస్తకం విడుదల చేశారు. తరువాత 27 సంవత్సరాలకి ఎంకి కొత్తపాటల సంపుటి వచ్చింది. 

గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడుతాదీ

కూకుండ నీదురా కూసింతసేపు!

నాకాసి సూస్తాది నవ్వు నవ్విస్తాది

యెల్లి మాటాడిస్తె యిసిరికొడతాదీ! 

గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడుతాదీ॥

కన్ను గిలికిస్తాది నన్ను బులిపిస్తాది

దగ్గరస కూకుంటె అగ్గి సూస్తాదీ! 

గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడుతాదీ॥

యీడుండ మంటాది యిలుదూరిపోతాది

యిసిగించి యిసిగించి వుసురోసుకుందీ!

గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడుతాదీ॥

మందో మాకో యెట్టి మరిగించినాదీ

వల్లకుందామంటే పాణమాగదురా! 

గుండె గొంతుకలోన కొట్లాడుతాదీ॥

గుడిపాటి వెంకటాచలం, దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రీ, నండూరి సుబ్బారావులు మిత్రులు. ఏలూరులో రైలు కట్టకవతల, మైదానం దగ్గరలో, మిణుగురుపురుగులు వాలిన చెట్టుక్రింద నండురివారిని కూర్చోబెట్టుకొని చలం యెంకిపాటల్ని పాడించుకొని తన్మయత్వంతో వినేవారట. ఇక కృష్ణశాస్త్రిగారయితే ఏ సభలోనయినా చక్కగా ఆ పాటల్ని పాడి సభికులని ఆనందపరిచేవారట. మొదటిలో జనాల్లో యెంకిపాటలపట్ల వ్యతిరేకత వచ్చినా, క్రమంగా వాటిల్లో గొప్పతనం తెలిసివచ్చింది. రేడియోవాళ్ళు వరసలు కట్టి పాడించారు. ఎంకీ, నాయుడుబావలు రాధా కృష్ణులంత గొప్పవాళ్ళయిపోయారు. 

© Dantuluri Kishore Varma