భక్తియోగమా వ్యక్తిత్వ వికాసమా?

భగవధ్గీత భక్తియోగంలో భక్తునికి ఉండవలసిన లక్షణాలు ఏమిటో చెప్పబడ్డాయి. పదమూడవ శ్లోకంనుంచి పంతొమ్మిదవ శ్లోకంవరకూ దండలో గుచ్చిన పువ్వుల్లాగ ఈ గుణాలనన్నింటినీ కూర్చడం జరిగింది. ప్రతీ లక్షణమూ ఒక పొడి మాటగా ఉంటుంది తప్పించి, దానికి సంబంధించిన వివరణ ఉండదు. కాబట్టే అరబిందోఘోష్, బాలగంగాధర్ తిలక్, స్వామీ వివేకానంద, మహత్మాగాంధీ, ఎడ్విన్ ఆర్నాల్డ్, విద్యాప్రకాశానందగిరి స్వామి లాంటి ఎందరో తమతమ దృక్కోణాలనుంచి అర్థంచేసుకొని భగవధ్గీతకి వివరణ రాశారు. సంస్కృతం అర్థంచేసుకోలేని నాలాంటి వారికి ఇవి చక్కగా మార్గనిర్దేశం చేస్తాయి.

మళ్ళీ గీతలో ఈ అధ్యాయంలో చెప్పిన భక్తుని లక్షణాల దగ్గరకి వస్తే - వాటిని నాలుగు వర్గాలుగా విభజించ వచ్చు అనిపించింది.

1. ప్రకృతితో, మనచుట్టూ ఉన్న జీవజాలంతో ఎలా ఉండాలి?
2. సమాజంలో మిగిలిన వ్యక్తులతో ఎలా ప్రవర్తించాలి?
3. సమర్ధత కలిగిఉండటానికి కావలసిన లక్షణాలుఏమిటి?
4. జరిగే సంఘటనలకి మనం ఎలా ప్రతిస్పందించాలి, లేదా వాటిని ఎలా స్వీకరించాలి? (దీనినే దృక్పదం అనవచ్చు).

1. ప్రకృతితో, మనచుట్టూ ఉన్న జీవజాలంతో ఎలా ఉండాలి? :

1. ఏ ప్రాణి మీదా, ప్రకృతిమీదా ద్వేషం ఉండకూడదు. విచక్షణా రహితంగా వాటికి హానికలిగించకూడదు. 

2. కరుణ కలిగి ఉండాలి.

2. సమాజంలో మిగిలిన వ్యక్తులతో ఎలా ప్రవర్తించాలి? :

1. అందరితో స్నేహపాత్రులుగా ఉండాలి.

2. ఓర్పు కలిగి ఉండాలి.

3. ఇతరులను భయపెట్టకూడదు, వారి గురించి భయపడ కూడదు. 

4. ఎవరినీ ద్వేషించకూడదు.

5. అహంకారం ఉండకూడదు.

6. నిస్పక్షపాతంగా ఉండాలి. 

3. సమర్ధత కలిగిఉండటానికి కావలసిన లక్షణాలుఏమిటి? :

1. మనోనిగ్రహం ఉండాలి.

2. దృఢనిశ్చయం కలిగి ఉండాలి.

3. కర్తవ్యాన్ని నిర్వహించగల సామర్ద్యం కలిగి ఉండాలి.

4. సుచీ, శుభ్రం ఉండాలి

5. నిర్ణయానికి కట్టుబడి ఉండాలి.

6. ప్రతీదానికీ ఆందోళన పడకూడదు.

4. మనదృక్పదం ఎలా ఉండాలి? : 

మిగిలిన లక్షణాలనన్నింటినీ ఒక చిట్టాగా ఇవ్వడంలేదు. కానీ వాటి సారాంశం ఏమిటంటే - సుఖం ఉన్నప్పుడు పొంగిపోవడం, కష్టం కలిగినప్పుడు కృంగిపోవడం ఉండకూడదు. దొరికిన దానితో సంతుష్టి పడాలి. దేనిమీదా మమకారం ఉండకూడదు. హర్షము, క్రోదము, భయము ఉండకూడదు. ఇంకొకరకంగా చెప్పాలంటే స్థితప్రజ్ఞత కలిగి ఉండాలి.  కష్టాలు, బాధలు, ఇబ్బందులు, అనారోగ్యం, అప్పులు ఎన్ని ఉన్నా నల్లమబ్బు చుట్టూ వెండి అంచు ఉన్నట్టు ఆనందాలు ఉంటాయి. వాటిని ఆనందిస్తాం, వాటికోసమే బ్రతుకుతాం. కానీ రాత్రి వచ్చిందని కృంగిపోకుండాఉంటే, మళ్ళీ వెలుతురు వస్తుంది కదా? ఈ రకమైన దృక్పదాన్ని అలవాటు చేసుకోమనే గీత చెపుతుంది.

ఈ లక్షణాలు కలిగి ఉన్నవాడు నాకు ప్రియమైన వాడు అని భగవంతుడు చెపుతాడు. అంటే, మంచి భక్తుడైన వాడు  ఆదర్శవంతమైన వ్యక్తిగా ఉంటాడు. భక్తి అనేది ఆధ్యాత్మికమైన విషయం. దీనికి లౌకికమైన విషయాలకీ మధ్య ఒక సన్నని గీత ఉంటుంది. నాస్తికుడైన వాడు కూడా మంచి వ్యక్తిగానే ఉండాలని కోరుకోవచ్చు. అప్పుడు భగవధ్గీతని ఒక పెర్సనాలిటీ డెవలప్‌మెంట్ బుక్‌లా స్వీకరించవచ్చు.  చిత్రమైన విషయం ఏమిటంటే ప్రపంచవ్యాప్తంగా మిలియన్లకొద్దీ కాపీలు అమ్ముడుపోయే పాపులర్ సెల్ఫ్‌హెల్ప్ బుక్స్ అన్నీ కూడా వీటిలో ఎదో ఒక లక్షణం మీద, లేకపోతే కొన్ని వాటిమీద కలిపి, వాటిని ఎలా పెంపొందించుకోవాలో నేర్పించేవే. ఉదాహరణకి హౌ టు విన్ ఫ్రెండ్స్ అండ్ ఇంఫ్లూయన్స్ పీపుల్, హౌ టూ స్టాప్ వర్రీయింగ్ అండ్ స్టార్ట్ లివింగ్, యువర్ ఎర్రోనియస్ జోన్స్, యూ కెన్ విన్, విజయానికి ఐదు మెట్లు మొదలైనవి.

గీతను చదివి మునీశ్వరుడిలా మారిపోవలసిన పనిలేదు. కానీ, దానిని దారిని చూపించే ఒక దీపంలా ఉపయోగించుకొని చెడుని వదిలించుకొని, మంచిని పెంపొందించుకోవాలి. ప్రభావవంతమైన వ్యక్తిగా మారడానికి ప్రయత్నించాలి. అదే భక్తి!

© Dantuluri Kishore Varma